XUÂN QUỲNH

Tiểu sử

Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942 - 1988), được biết đến với bút danh Xuân Quỳnh, là một nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam. Xuân Quỳnh sinh ra và lớn lên tại xã La Khê, thị xã Hà Đông, Tỉnh Hà Đông, nay thuộc Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội. Gia đình cô là công chức, mẹ cô mất sớm và cha thường xuyên đi công tác xa. Do đó, Xuân Quỳnh được nuôi dưỡng bởi bà nội của mình.

Cô được đánh giá cao là một trong những nữ thi sĩ có tầm ảnh hưởng lớn với nhiều tác phẩm thơ đặc sắc như "Thuyền và Biển", "Sóng", "Tiếng gà trưa", "Thơ tình cuối mùa thu",...

Vào ngày 29 tháng 8 năm 1988, Xuân Quỳnh cùng với chồng Lưu Quang Vũ và con trai Lưu Quỳnh Thơ mới 13 tuổi đã qua đời trong một vụ tai nạn giao thông ở đầu cầu Phú Lương, thị xã Hải Dương (nay là thành phố), tỉnh Hải Dương.

Phong cách sáng tác

Thơ của Xuân Quỳnh luôn giàu những cung bậc cảm xúc, những bài thơ ấy khi hạnh phúc say đắm, lúc đau khổ đến tột cùng, gần gũi và thân thuộc với thiên chức của làm vợ và làm mẹ. Những chủ đề thường xuyên suốt hiện trong thơ của Xuân Quỳnh thường là: tình yêu, kỷ niệm về tuổi thơ, gia đình và chủ yếu các bài thơ có tính hướng nội mang đậm phong cách cá nhân nhưng lại rất đỗi thân thuộc chứ không xa rời thực tế. Và thơ của Xuân Quỳnh còn là đời sống của chính tác giả trong những tháng năm đất nước còn đang tồn tại chiến tranh. Và điều đặc biệt trong thơ của bà với những thi sĩ hiện đại cùng thời đó là chính là khía cạnh nội tâm sâu sắc.

Tâm trạng vui buồn của Xuân Quỳnh hòa chung với tâm trạng của xã hội. Thơ của bà giàu sự tinh tế và lẩn khuất phía sau đó còn là những tư tưởng, triết lý và tất cả đều được lấy từ chất liệu cuộc sống đời thường. Bài thơ Sóng là một trong những bài thơ thành công nhất trong sáng tác của Xuân Quỳnh. Sóng thể hiện âm thanh trong trẻo của người con gái khi yêu. Xuân Quỳnh đã bộc lộ hết cảm xúc của cô gái khi đem lòng yêu thương một chàng trai. Mong ước của Xuân Quỳnh chính là có thể hòa vào biển lớn của tình yêu.

“Vì thích thú. Làm văn học cảm thấy mình được sống thêm một cuộc đời nữa. Vì uất ức. Khi mới vào nghề bị xô đẩy, bị khinh rẻ nên tôi phải quyết sống. Mà sống tức là phải viết. Nói được niềm vui nỗi khổ của mình, tôi cảm thấy có cái sung sướng không mấy ai có! Như người khác không được yêu, mình được yêu. Như người khác chỉ biết im lặng mà mình biết nói, và nói lên được thành tiếng.” – Xuân Quỳnh

Gia đình

Bà Xuân Quỳnh đã có hai lần kết hôn trong đời. Lần đầu tiên, bà kết hôn với nhạc công chơi đàn violon Lưu Tuấn, và cả hai có một con trai tên là Lưu Tuấn Anh. Sau khi ly hôn, bà vẫn tiếp tục ở trong cùng một tòa nhà với chồng cũ ở phố Huế, Hà Nội. Lần kết hôn thứ hai của bà là với Lưu Quang Vũ vào năm 1973. Lưu Quang Vũ, kém Xuân Quỳnh 6 tuổi, đã từng ly dị vợ là nghệ sĩ ưu tú Tố Uyên vào năm 1972 và có một con trai riêng với Tố Uyên tên là Lưu Minh Vũ. Vào tháng 2 năm 1975, Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh đã có một con trai khác, đặt tên là Lưu Quỳnh Thơ (tên ở nhà là Mí). Tuy nhiên, Lưu Quỳnh Thơ cùng với cha mẹ đã qua đời trong một vụ tai nạn vào năm 1988 khi cậu bé chỉ mới 13 tuổi.

Tác phẩm

-Các tác phẩm chính:

· Tơ tằm – Chồi biếc (thơ, in chung phần Chồi biếc, Nhà xuất bản Văn học, 1963), 18 bài thơ

· Hoa dọc chiến hào (thơ, in chung, 1968), 28 bài thơ

· Gió Lào, cát trắng (thơ, 1974)

· Lời ru trên mặt đất (thơ, 1978), 34 bài thơ

· Cây trong phố – Chờ trăng (thơ, in chung phần Chờ trăng, 1981)

· Sân ga chiều em đi (thơ, 1984)

· Tự hát (thơ, 1984)

· Hoa cỏ may (thơ, 1989), 18 bài thơ

· Thơ Xuân Quỳnh (1992, 1994)

· Thơ tình Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ (1994)

· Không bao giờ là cuối (thơ, 2011), 21 bài thơ

· Tiếng gà trưa (1984)

-Các tác phẩm viết cho thiếu nhi

· Mùa xuân trên cánh đồng (truyện thiếu nhi, 1981)

· Bầu trời trong quả trứng (thơ văn thiếu nhi, 1982), 32 thơ + 16 văn

· Truyện Lưu Nguyễn (truyện thơ, 1985)

· Bến tàu trong thành phố (truyện thiếu nhi, 1984)

· Vẫn có ông trăng khác (truyện thiếu nhi, 1986)

· Tuyển tập truyện thiếu nhi (1995)

· Chú gấu trong vòng đu quay (tập truyện)

-Các bài thơ được phổ nhạc

· Sóng (nhóm sinh viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch (TP HCM) trong năm 4/2017)

· Thơ tình cuối mùa thu (Phan Huỳnh Điểu)

· Thuyền và biển (Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc 12 câu cuối trong những năm 80)

· Mẹ của anh (Trịnh Vĩnh Thành)

Thành tựu nghệ thuật

Vào ngày 6 tháng 10 năm 2019, Google đã thay đổi ảnh đại diện trên trang chủ của mình để tôn vinh nhà thơ Xuân Quỳnh, nhân dịp kỉ niệm 77 năm ngày sinh của bà. Ảnh đại diện mới là một bức hoạ cách điệu với hình ảnh của Xuân Quỳnh, con thuyền trên sóng và đàn chim trên bầu trời, được thêm vào bộ sưu tập Doodle của Google để tôn vinh những nhân vật và sự kiện có ảnh hưởng lớn đến thế giới. Với việc này, Xuân Quỳnh trở thành danh nhân thứ ba của Việt Nam được vinh danh trên trang chủ Google, sau Trịnh Công Sơn và Bùi Xuân Phái. Tại Sài Gòn, có một con đường nội khu trong một khu đô thị mang tên Xuân Quỳnh, trong khi tại Hà Nội, một con phố ở quận Cầu Giấy được đặt tên để tưởng nhớ bà trong khu đô thị Trung Yên. Bên cạnh đó, Xuân Quỳnh cũng được trao Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh của Nhà nước Việt Nam để tôn vinh những đóng góp của bà cho văn học nước nhà. Cuối cùng, bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh đã được phổ thành nhạc và được yêu thích bởi nhiều người trẻ.