VÕ PHIẾN

Tiểu sử

Võ Phiến, còn được biết đến với bút danh Tràng Thiên, là tác giả sinh năm 20/10/1925 tại làng Trà Bình, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Cha ông là Đoàn Thế Cần, một giáo viên, và mẹ ông là Ngô Thị Cương. Ông có một người em trai tên Đoàn Thế Hối, sinh năm 1932, sau này trở thành nhà văn với bút danh Lê Vĩnh Hoà. Khoảng năm 1933, cha mẹ ông chuyển đến Rạch Giá để làm ăn và đưa Đoàn Thế Hối theo, còn Võ Phiến ở lại Bình Định và sống với bà nội. Ông học tại một trường làng và trường trung học ở Quy Nhơn trước khi lên Huế học tại trường Thuận Hóa vào năm 1942 và bắt đầu viết văn. Bài tùy bút đầu tiên của ông có tựa đề "Những đêm đông viết" và được đăng trên báo Trung Bắc Chủ Nhật vào năm 1943 với bút danh Đắc Lang.

Vào năm 1945, sau một thời gian ngắn gia nhập bộ đội, Võ Phiến sang Hà Nội học tại trường Văn Lang. Sau đó, vào tháng 12/1946, ông trở về Bình Định và tham gia kháng chiến. Năm 1947, ông trở thành một nhân viên thuế quan tại Gò Bồi. Vào năm 1948, ông kết hôn với cô Võ Thị Viễn Phố và làm giáo viên tại trường trung học bình dân Liên Khu V. Năm 1954, ông làm việc tại Nha Thông Tin ở Huế trong một thời gian ngắn trước khi chuyển đến Quy Nhơn. Tại đây, ông tự xuất bản hai tác phẩm đầu tiên là Chữ tình (1956) và Người tù (1957), đăng trên các tạp chí Sáng Tạo và Bách Khoa. Từ tác phẩm thứ ba của ông, Mưa đêm cuối năm (in năm 1958 tại Sài Gòn), ông bắt đầu nổi tiếng. Ông cộng tác thường xuyên với các báo Sáng Tạo, Thế Kỷ 20, Văn, Khởi Hành, Mai, Tân Văn ... và trở thành một trong những nhà văn chính của tờ Bách Khoa, cùng với Nguyễn Hiến Lê, Vũ Hạnh và nhiều tác giả khác. Năm 1962, ông thành lập nhà xuất bản Thời Mới.

Một thời gian sau ngày 30/4/1975, Võ Phiến đã rời Việt Nam trong vòng một tuần và định cư tại Los Angeles, trở thành một công chức thuế vụ. Ông là một trong những người pionner tiên phong trong việc xây dựng nền văn học Việt Nam Hải Ngoại, và ông đã đề xuất việc thành lập tạp chí Văn Học Nghệ Thuật từ 1978 đến 1979, sau đó từ 1985 đến 1986. Tạp chí Văn Học Nghệ Thuật của ông đã trở thành một nguyệt san văn học đầu tiên và có uy tín tại Hải Ngoại, mở đường cho một trào lưu văn học đích thực, trở thành Văn Học Việt Nam Hải Ngoại, thu hút những tài năng viết và đọc văn chương tiếng Việt.

Từ tháng 7/1994, ông đã nghỉ hưu nhưng vẫn tiếp tục viết. Hiện nay, ông đang sống tại Quận Cam, California, Hoa Kỳ. Với đủ mọi thể loại từ thơ, truyện ngắn, truyện dài, tùy bút, tiểu luận, tạp luận, biên khảo, phê bình, dịch thuật, ông đã viết trên dưới 30 tác phẩm.

Vào lúc 7 giờ tối ngày 28/09/2015, ông Võ Phiến đã qua đời tại Santa Ana, California, Hoa Kỳ, hưởng thọ 90 tuổi.

Tác phẩm

Tiểu thuyết

· Giã từ (Bách Khoa, Sài-gòn, 1962),

· Một mình (Thời Mới, 1965)

· Đàn ông (Thời Mới, 1966)

· Nguyên vẹn (Người Việt, California, 1978).

Truyện ngắn

· Chữ tình (Bình Minh, Quy Nhơn, 1956)

· Người tù (Bình Minh, 1957), Mưa đêm cuối năm (Tự Do, Sài-gòn, 1958), Đêm xuân trăng sáng (Nguyễn Đình Vượng, 1961)

· Thương hoài ngàn năm (Bút Nghiên, 1962)

· Về một xóm quê (Thời Mới, 1965)

· Truyện thật ngắn (Văn Nghệ, California, 1991).

Tùy bút

· Thư nhà (Thời Mới, 1962)

· Ảo ảnh (Thời Mới, 1967)

· Phù thế (Thời Mới, 1969)

· Đất nước quê hương (Lửa Thiêng, 1973)

· Thư gửi bạn (Người Việt, California, 1976)

· Ly hương (in chung với Lê Tất Điều, Người Việt, California, 1977)

· Lại thư gửi bạn (Người Việt, 1979)

· Quê (Văn Nghệ, 1992).

Tiểu luận

· Tiểu thuyết hiện đại (bút hiệu Tràng Thiên, Thời Mới, 1963)

· Văn học Nga Xô hiện đại (Thời Mới, 1965)

· Tạp bút, ba tập (Thời Mới, 1965-66)

· Tạp luận (Trí Đăng, 1973)

· Chúng ta qua cách viết (Giao Điểm, 1973)

· Viết (Văn Nghệ, 1993), Đối thoại (Văn Nghệ, 1993)

Võ Phiến đã xuất bản nhiều tác phẩm văn học bao gồm:

"Văn học miền Nam tổng quan" (Văn Nghệ, 1986)

"Văn học miền Nam" gồm 6 tập, bao gồm 3 tập truyện, 1 tập ký, 1 tập kịch-tùy bút và 1 tập thơ (Văn Nghệ, 1999)

Các tác phẩm dịch thuật như "Hăm bốn giờ trong đời một người đàn bà" của Stéfan Zweig (Thời Mới, 1963), "Các trào lưu lớn của tư tưởng hiện đại" của André Maurois (Thời Mới, 1964), "Truyện hay các nước" gồm 2 tập cùng dịch với Nguyễn Minh Hoàng (Thời Mới, 1965) và "Ông chồng muôn thuở" của Dostoïevski (1973).

Tất cả các tác phẩm của Võ Phiến đã được tái in trong bộ "Võ Phiến toàn tập" gồm 9 cuốn (Văn Nghệ, 1993). Ông không phân biệt rõ ràng giữa tiểu thuyết và truyện ngắn, giữa truyện ngắn và tùy bút. Có những truyện ngắn của ông lại viết dài hơn. Việc phân loại thể loại trong tác phẩm của ông chỉ mang tính tương đối. Sở trường của ông là truyện ngắn, truyện dài và tạp văn (bao gồm tùy bút, tạp bút và tạp luận của ông). Ông không quan tâm nhiều đến thể loại thơ và cũng không chuyên về biên khảo phê bình.

Nhận xét

Giáo sư Trần Đình Sử, một nhà phê bình văn học, đánh giá rất cao các bài viết tùy bút của Võ Phiến, tuyên bố rằng: "Trước đây tôi cho rằng Nguyễn Tuân là số một trong viết tùy bút, nhưng Võ Phiến cũng không kém cạnh, thậm chí có khi vượt trội hơn."