TÔ HOÀI

Tiểu sử

Tô Hoài, còn được biết đến với tên khai sinh Nguyễn Sen (27/09/1920 - 06/07/2014), là một nhà văn Việt Nam. Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình thợ thủ công ở thôn Cát Động, Thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông cũ. Tuy nhiên, quãng thời gian lớn nhất của cuộc đời ông đã được trải qua ở làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (nay thuộc phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam). Bút danh Tô Hoài được đặt theo hai địa danh mà ông yêu thích: sông Tô Lịch và phủ Hoài Đức.

Khi bước vào tuổi thanh niên, Tô Hoài phải làm nhiều công việc khác nhau để kiếm sống, bao gồm việc dạy trẻ, bán hàng, kế toán hiệu buôn và thường xuyên thất nghiệp. Tuy nhiên, khi đến với văn chương, ông nhanh chóng thu hút sự chú ý của độc giả, đặc biệt qua truyện Dế Mèn phiêu lưu ký. Vào năm 1943, ông gia nhập Hội Văn hóa cứu quốc. Trong thời gian chiến tranh Đông Dương, ông chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực báo chí, và cũng đã có một số thành tựu đáng kể trong sáng tác, như Truyện Tây Bắc.

Từ năm 1954 trở đi, ông có điều kiện tập trung vào sáng tác và đã viết hơn 100 tác phẩm thuộc nhiều thể loại khác nhau, bao gồm truyện ngắn, truyện dài, hồi ký, kịch bản phim, tiểu luận và kinh nghiệm sáng tác. Sau hơn 60 năm lao động nghệ thuật, ông qua đời tại Hà Nội vào ngày 6 tháng 7 năm 2014, hưởng thọ 94 tuổi.

Phong cách sáng tác

Tô Hoài đến với sự nghiệp sáng tác từ những năm mười bảy, mười tám tuổi. Tuy sự xuất hiện của Tô Hoài được xem là khá muộn so với những nhà văn cùng thời vào giai đoạn 1930 – 1945 thế nhưng ông sớm khẳng định được vị trí của mình trong lòng độc giả qua nhiều tác phẩm nổi tiếng như: Dế mèn phiêu lưu kí, Nhà nghèo, Trăng thề,…

Là một người có vốn sống phong phú, những câu chữ của Tô Hoài luôn đem đến cho người đọc nhiều cảm nhận sâu sắc về cuộc đời, về con người. Trước cách mạng tháng Tám, đề tài Tô Hoài viết chủ yếu xoay quanh những người nông dân nghèo. Sau cách mạng tháng Tám, ông viết về những vùng nông thôn ở quê nhà.

Nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của ông có thể kể đến tác phẩm Dế mèn phiêu lưu kí, đây là một cuốn truyện dành cho thiếu nhi, hiện tại nó đã được dịch ra 40 thứ tiếng trên thế giới. Tác phẩm Vợ chồng A Phủ trong tập truyện Tây Bắc cũng được xem là thành công lớn trong sự nghiệp sáng tác của Tô Hoài. Truyện kể về số phận bi đát của cô Mị, tác giả miêu tả vẻ bề ngoài có vẻ dễ dàng cam chịu của cô Mị ấy, sau đó khai thác vẻ đẹp tâm hồn, muốn tự do của Mị qua các chi tiết trong truyện. Mị đại diện cho người nông dân lao động khao khát được sống một cuộc đời tự do, một cuộc đời là chính mình.

Quan điểm sáng tác của Tô Hoài: “Muốn viết văn, điều quan trọng nhất là chi tiết. Mà chi tiết thì không thể phịa ra được. Phải chịu khó quan sát, ghi chép, đọc và tiếp xúc càng nhiều càng tốt”

Tác phẩm

Tác phẩm của Tô Hoài trước Cách mạng tháng Tám :

· Dế mèn phiêu lưu kí (1941)

· Quê người (1941)

· chuột (1942)

· Giăng thề (1943)

· Nhà nghèo (1944)

· Xóm Giếng ngày xưa (1944)

· Cỏ dại (1944).

Tác phẩm chính của Tô Hoài sau Cách mạng tháng Tám :

- Truyện ngắn :

· Núi cứu quốc (1948)

· Xuống làng (1950)

· Truyện Tây Bắc (1953, Giải nhất tiểu thuyết năm 1956 của Hội Văn nghệ Việt Nam)

· Khác trước (1957)

· Vỡ tỉnh (1962)

· Người ven thành(1972)

- Tiểu thuyết :

· Mười năm (1957)

· Miền Tây (1967, Giải thưởng Bông sen vàng năm 1970 của Hội Nhà văn Á Phi)

· Tuổi trẻ Hoàng Văn Thụ (1971)

· Tự truyện (1978)

· Những ngõ phố, người đường phố(1980)

· Quê nhà (1981, Giải A năm 1980 của giải thưởng Hội Văn nghệ Hà Nội)

· Nhớ Mai Châu (1988)

- Kí:

· Đại đội Thắng Bình (1950)

· Thành phố Lênin (1961)

· Tôi thăm Cămphuchia (1964)

· Nhật kí vùng cao (1969)

· Trái đất tên người (1978)

· Hoa hồng vàng song cửa (1981)

· Cát bụi chân ai (1992)

- Truyện thiếu nhi : Tuyển tập Văn học thiếu nhi, tập I & II (1999)

- Tiểu luận và kinh nghiệm sáng tác :

· Một số kinh nghiệm viết văn của tôi (1959)

· Người bạn đọc ấy (1963)

· Sổ tay viết văn (1977)

· Nghệ thuật và phương pháp viết văn (1997)

Sau khi hoàn thành tác phẩm nổi tiếng Dế Mèn phiêu lưu ký vào tháng 12 năm 1941 tại Nghĩa Đô, ngoại ô Hà Nội, Tô Hoài đã trở thành một nhà văn được người đọc chú ý đặc biệt trong thể loại thiếu nhi. Ông còn có tác phẩm mới nhất là Ba người khác, được viết xong vào năm 1992 và được in ấn năm 2006. Sách viết về thời kỳ cải cách ruộng đất tại miền Bắc Việt Nam đã gây tiếng vang lớn và được xem như "một diện mạo mới cho văn chương Việt Nam" trong nền văn học hiện thực.

Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Tô Hoài đã sử dụng nhiều bút danh khác nhau ngoài Tô Hoài như Mai Trang, Mắt Biển, Thái Yên, Vũ Đột Kích, Hồng Hoa và Phạm Hòa. Ông đã có nhiều tác phẩm được dịch ra nhiều ngôn ngữ, đặc biệt là Dế Mèn phiêu lưu ký đã được dịch ra nhiều thứ tiếng.

Tô Hoài đã thành công trong nhiều thể loại văn học khác nhau và được người đọc đánh giá cao, đặc biệt là trong những tác phẩm viết về loài vật và miền núi Tây Bắc. Ông luôn tìm tòi và khám phá trong sáng tạo nghệ thuật, đó là một trong những yếu tố tạo nên sức hấp dẫn, sức sống và ý nghĩa lâu bền ở tác phẩm của ông đối với đời sống tinh thần của nhiều thế hệ độc giả. Tô Hoài đã sớm bước vào đời và nghề văn, cũng như sớm tham gia hoạt động cách mạng. Ông để lại dấu ấn sáng tác trong hơn sáu mươi năm và qua đời vào ngày 6 tháng 7 năm 2014 tại Hà Nội, hưởng thọ 94 tuổi.

Thành tựu nghệ thuật

· Giải nhất Tiểu thuyết của Hội Văn nghệ Việt Nam năm 1965

· Giải A giải Hội văn nghệ Hà Nội 1970 (tiểu thuyết Quê nhà)

· Giải thưởng Hội nhà văn Á – Phi năm 1970

· Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – nghệ thuật

· Giải Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội (2010)

Có lẽ điều làm nên tên tuổi của Tô Hoài không chỉ là lòng tâm huyết với nghiệp viết mà còn là sự đóng góp to lớn vào nền văn học Việt Nam. Cho đến ngày nay, Tô Hoài không chỉ nổi tiếng ở trong nước mà khắp thế giới đều thích tác phẩm của ông.