HOÀNG LỘC

Hoàng Lộc (1920-1949) là một nhà thơ Việt Nam.

Tiểu sử

Hoàng Lộc sinh năm 1920 tại, Phúc Kháng, Châu Khê, Bình Giang, Hải Dương. Ông sáng tác thơ từ hồi còn đi học ở Hà Nội (các tập Từ hoàng hôn đến bình minh, Lời thông điệp). Khi kháng chiến chống Pháp bắt đầu, ông đi bộ đội và làm phóng viên chiến trường của báo Xông pha. Năm 1948, ông được điều về làm việc tại tòa soạn báo Bắc Sơn và Vệ quốc quân (nay là Báo Quân đội Nhân dân) ở Việt Bắc.

Ông hy sinh ngày 29 tháng 11 năm 1949 tại Phú Thọ. Hoàng Lộc được biết đến nhiều nhất qua bài thơ ngũ ngôn Viếng bạn.

Đánh giá

Nguyên An, trong Tuổi xuân những trang thơ và những cuộc đời (Nhà xuất bản Thanh niên, 1990) nhận xét về Hoàng Lộc:

Ngày nay, nhớ Hoàng Lộc, chúng ta nhớ tới một cây bút bắt đầu từ những đề tài nhỏ bé, đơn lẻ, nhờ dũng cảm và hăng hái đi theo cách mạng, cây bút đó đã trở thành một nhà văn, nhà thơ, nhà báo bằng một số sáng tác thành công của mình mà góp phần khẳng định sự ra đời, sự phát triển chững chạc của nền văn chương - văn học mới ngay ở buổi đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp oanh liệt.

Tác phẩm

Viếng bạn (thơ, 1947)

Chặt gọng kìm đường số 4 (phóng sự, 1948)

NGÀY TRỞ LẠI HỘI AN

khi anh về trời phố cũ lên sương

đôi chút lạnh đôi chút sầu tháng chạp

vừa đủ mỏi đôi chân thằng lãng bạt

anh nghiêng vai ngó lại cuộc đời mình

áo bụi mù và tóc gió phai xanh

tay vẫn ngắn để trăm lần thua thiệt

phố thì nhỏ anh còn qua chưa hết

lại hoài công đi bắt mộng bên trời

khi nhớ ra mình đã tuổi ba mươi

ba mươi tuổi sao cứ hoài lỡ vận?

khi anh về buồn hơn loài mây trắng

nghĩ người xưa phú quí mới hồi hương

chuyện công danh như muối xát trong hồn

chưa áo gấm nên hoài hoài viễn xứ

anh sợ qua nhà từng bằng hữu cũ

sợ qua đường gặp những dáng tình xưa

kỷ niệm thì xa, xa quá - mơ hồ

chẳng lẽ nhắc để làm nên yêu dấu?

khi anh về bé vừa lên mười sáu

rất dịu dàng nhưng rất lạ đời anh

khi đưa tay gõ vội trái tim mình

nghe sai lỡ như một lần dâu bể

anh đã già rồi hồn khô ý trễ

tương lai mù trên mấy ngọn sầu đông

yêu vô vàn cũng rớt giọt tình không!

khi anh về bất ngờ anh biết khóc

qua hiên nhà người, bé vào lớp học

bé đâu hay thành phố đó lên sương

là khi anh cúi xuống một đời buồn ...

(1972)

Hoàng Lộc làm bài thơ này năm 1972, cũng là năm tôi đã ra trường Đà Lạt và đang hành quân cùng trời cuối đất ở các vùng Quảng Ngãi, Quảng Tín, Quảng Nam. Tôi cũng có một tình yêu như thế, nên tôi yêu thơ anh, dù chưa gặp mặt anh lần nào.

Trước ngày anh đi Mỹ, tôi có gặp anh ở Quán Bún Bò Phan Nhự Thức, anh vào Sài Gòn để phỏng vấn hay thu xếp cho gia đình ra đi hay sao đó, mà thấy anh rất bận rộn. Anh tới quán một chút, rồi anh đi. Tôi trong đám bạn văn lô nhô đông đúc chào anh, tôi bắt tay anh. Thế thôi. Chắc anh cũng chẳng biết tôi là ai trong đám đông xô bồ ấy.

Cho đến mãi năm 1999, Hoàng Lộc xuất bản tập thơ thứ ba, Qua Mấy Trời Sương Mưa, anh từ tiểu bang Tennessee về nam Cali cùng ra mắt tập thơ này, cùng hai bạn văn nữa là Lâm Chương và Phan Xuân Sinh từ Boston, Machachusette về. Buổi ra mắt sách do anh chị Thái Tú Hạp, Ái Cầm đứng ra tổ chức và khoản đãi bữa ăn trưa.

Xong buổi Ra Mắt Sách, hình như buổi trưa hôm sau, tôi có mời các bạn văn đến nhà tôi nhậu chơi, hôm đó rất vui là hân hạnh có được những nhà văn, nhà thơ mà tôi yêu thích như Nguyễn Xuân Hoàng, Phùng Nguyễn, Khánh Trường, Đặng Hiền, Nguyễn Nam An, Lâm Chương, Phan Xuân Sinh, Hà Nguyên Du, Vương Trùng Dương, Thành Tôn...Lại thiếu Hoàng Lộc, tôi hỏi Thành Tôn thì Thành Tôn nói Hoàng Lộc bận đi theo tình (nói đùa vui thôi).

Thế đó, biết nhau nhưng gặp nhau rất ít, hình như trong cuộc sống của Hoàng Lộc, tôi thấy lúc nào cũng bận bịu. Anh ở Tennessee rồi chuyển qua Arkansas, và bây giờ hình như chuyển đi nữa, không biết đi đâu. (mới nghe anh nói từ SG).

Tuy nhiên sự đồng cảm qua thơ lúc nào cũng đầy ắp trong tôi.

Nhưng người làm thơ nào, dù yêu đương bao nhiêu, bao nhiêu bóng sắc qua đời mình, anh vẫn trở về với người vợ thân yêu, là mẹ lũ con ta. Tôi thích sự chung thủy này của Hoàng Lộc. Hãy đọc bài:

THƠ VIẾT DỞ CHO VỢ VÀ TÌNH NHÂN

Bốn mươi mấy năm rồi - ta chán ta

gã làm thơ thuở ấy đã già

bốn mấy mùa thu như loài lá rớt

bốn mấy mùa đông trời hoài rét mướt

bốn mấy lần xuân không nụ mai vàng

ta đã ớn rồi cái nạn văn chương

bốn mươi mấy năm đi hoài không tới

bên quán trần gian ai người đứng đợi

có phải là em, cô vợ trần thân

có phải là em, thường gọi tình nhân?

ta mãi lơ mơ suốt một đời tình

mãi lưu lạc những hiên nhà gái đẹp

bởi thứ giả vẫn nhiều hơn thứ thiệt

ngó trăm lần không rõ nổi vàng thau

nếu em hỏi ta ai là tình đầu

ta sẽ trả lời không ai tình cuối

như chú ngựa hoang mấy trời dong ruỗi

gặm miếng cỏ nào cũng thấy thơm ngon

(bởi muôn năm ta thiếu đói trong hồn!)

nếu không có em, ơn người vợ khổ

ai khêu ngọn đèn, che giùm cửa sổ

để anh về ấm lại những ngày đi

ai khóc oà trên bản thảo canh khuya

khi đọc thấy những điều không dám đọc?

mới buổi cưới xin em còn bím tóc

mà bây giờ em phải bới thêm chang ...

và không có em, ơn những tình nương

thơ viết rồi, ai sẽ lật sang trang?

1985

*

Xin trích một bài:

MỆNH PHỤ

em tóc gió trần gian kia quạnh quẽ

xưa tiểu thơ - nay mệnh phụ bên trời

khi diện kiến, ta run lòng ngưỡng mộ

nỗi bồng bềnh đau sắc áo hoa khôi

ta, có lẽ, bút nghiên chừng đã hỏng

tưởng không còn riêng ánh mắt tình si

sao vướng vất tiếng cười em sóng cuộn

mà oan khiên xanh ngắt buổi xa lìa

kể từ đó dấu đời ta mộng ước

quá chừng em áo mỏng thuở về ai

ta muốn chết một lần cho sắc nước

để em còn nguyên vẹn giữa tàn phai

2014

Vẫn giọng thơ Hoàng Lộc cách đây năm mươi năm, vẫn văn phong, ngôn ngữ ngời ngời, lồng lộng mà chỉ Hoàng Lộc mới có. Đến bây giờ anh đã trên bảy mươi, một chuổi tháng năm dài với thơ không mỏi mệt, Hoàng Lộc vẫn còn giữ phong độ cũ là quá đẹp đời rồi. Có nhiều nhà thơ nổi tiếng một thời, nay lớn tuổi thấy mình làm thơ không còn hay nữa nên bỏ bút.