TRẦN BẠCH ĐẰNG

Tiếu sử

Trần Bạch Đằng, còn được biết đến với bút danh Nguyễn Trương Thiên Lý, là một nhà văn, nhà báo, và nhà nghiên cứu Việt Nam, người đã có đóng góp lớn cho văn học và chính trị của đất nước. Ông sinh ngày 15 tháng 7 năm 1926 tại xã Hòa Thuận, Giồng Riềng, tỉnh Rạch Giá (nay là tỉnh Kiên Giang) với tên thật là Trương Gia Triều, và là cháu nội của chí sĩ yêu nước Trương Gia Mô (còn gọi là cụ Nghè Mô). Trong thời gian học tại Trường Trung học Petrus Trương Vĩnh Ký (nay là Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong, Thành phố Hồ Chí Minh), ông đã là một trong những học sinh tiêu biểu.

Ông tham gia cách mạng từ khi mới 17 tuổi và được giao phụ trách tờ Chống xâm lăng của Thành ủy Sài Gòn vào năm 1946. Năm 1951, ông được bổ nhiệm làm tổng biên tập báo Nhân dân Miền Nam của Trung ương Cục. Trong suốt Chiến tranh Việt Nam, ông đã đảm nhận nhiều cương vị quan trọng, bao gồm Bí thư Thành ủy Sài Gòn, phụ trách Ban tuyên huấn Trung ương Cục, và Ủy viên Đoàn chủ tịch Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Ngoài ra, ông còn là một tác giả nổi tiếng với quyển tiểu thuyết Ván bài lật ngửa, mô tả câu chuyện về một nhân vật tình báo trong Chiến tranh Việt Nam: Đại tá Phạm Ngọc Thảo.

Năm 1976, ông trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam và sau đó, từ năm 1978, ông được bổ nhiệm làm Phó ban Ban Dân vận Trung ương. Trong những năm tiếp theo, ông đã có nhiều vị trí quan trọng khác nhau, bao gồm làm việc ở Ban Tuyên huấn Trung ương từ năm 1981 và là chuyên gia tư vấn về tư tưởng văn hóa từ năm 1982. Ông đã viết nhiều báo cáo, tài liệu nghiên cứu khoa học xã hội để giúp trung ương và Chính phủ Việt Nam giải quyết một số vấn đề về chiến lược tư tưởng và kinh tế-xã hội.

Với niềm đam mê văn chương được khuấy động từ gia đình, ông bắt đầu sáng tác từ rất sớm và năm 1943, ông đã viết những bài thơ đầu tay như Trên bờ Đồng Nai, Dấu cũ, Chiếu rách mưa đêm, Dạy học lậu,... Trong sự nghiệp văn chương, ông đã sử dụng nhiều bút danh như Hưởng Triều, Nguyễn Hiểu Trường, Nguyễn Trương Thiên Lý, Trần Quang,... và đã tham gia vào nhiều thể loại văn chương khác nhau.

Ông qua đời vào ngày 16 tháng 4 năm 2007 (theo lịch dương), tại bệnh viện Chợ Rẫy, do mắc bệnh ung thư phổi ở tuổi 81.

Thời còn trẻ khi chưa nổi tiếng

Trần Bạch Đằng, một nhà văn nổi tiếng, được biết đến là một trong số các học sinh đầu tiên của trường Trung học Petrus Trương Vĩnh Ký (hiện nay được gọi là Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong, tọa lạc tại Thành phố Hồ Chí Minh).

Quá trình công tác

Ông sống và hoạt động chủ yếu ở Sài Gòn. Có được học hành ít nhiều ở trường lớp, chủ yếu là tự học. Là Đảng viên Cộng sản năm 17 tuổi, tham gia lãnh đạo Tổng khởi nghĩa. Trong kháng chiến chống Pháp ông phụ trách công tác tuyên

truyền, làm báo Chống xâm lăng của Sài Gòn, rồi Tổng biên tập báo Nhân Dân miền Nam. Sau hiệp định Giơnevơ ở lại miền Nam phụ trách công tác Đảng ở thành phố Sài Gòn, công tác tuyên huấn của Trung ương Cục, từng là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Giải phóng.

Tác phẩm

-Thơ

· Bài ca khởi nghĩa (thơ, 1970)

· Theo sóng Đồng Nai (thơ, 1975)

· Đất nước lại vào xuân (thơ, 1979)

· Những cái tên đồng bằng (thơ, 1987)

-Truyện

· Bác Sáu Rồng (tập truyện, 1975)

· Một ngày của Bí thư Tỉnh uỷ (tập truyện, 1985)

· Ông Hai dứt khoát (tập truyện, 1986)

· Ván bài lật ngửa (truyện dài nhiều tập, chuyển thể thành kịch bản phim nhiều tập, 1987)

· Viết về những người đã khuất (truyện ký, 1990)

· Ngày về của ngoại (truyện ký, 1985)

· Ngày về của ngoại (truyện ký, 1985)

-Tiểu thuyết

· Chân dung một quản đốc (tiểu thuyết, 1983)

-Các thể loại khác

· Hành trình (trường ca, 1970)

· Ông Hai cũ (kịch bản phim, 1986)

· Dòng sông không quên (kịch bản phim, 1989)

· Trần Hưng Đạo bình Nguyên (kịch, 1951)

· Nửa tuần trăng kỳ lạ (kịch, 1984)

· Tình yêu và lời đáp (kịch, 1985)

· Tầm nhìn 700 năm trước (tuồng hát, 1987)

-Ông cũng tham gia biên soạn hoặc làm chủ biên nhiều công trình khoa học như:

· Địa chí văn hóa thành phố Hồ Chí Minh

· Địa chí Đồng Tháp Mười

· Địa chí Sông Bé

· Lịch sử Nam Bộ kháng chiến...

Về lĩnh vực báo chí, ông được xem là một nhà báo tích cực phê phán những vấn đề tiêu cực và đưa ra nhiều kiến nghị sâu sắc về sự đổi mới của Việt Nam. Trong số các tác phẩm của ông, Đổi mới - Đi lên từ thực tế (Nhà xuất bản Trẻ, 2000) được đánh giá cao nhất, bao gồm 112 bài viết được tuyển chọn từ năm 1975 đến 2000, với ba phần: Thúc đẩy đổi mới (1975-1985), Khó khăn trong những bước đầu (1986-1991), Chín năm cho một cuộc hồi sinh (1992-2000).

Thành tựu nghệ thuật

Tên ông được đặt cho tên đường tại các thành phố Đà Nẵng, Cần Thơ, Rạch Giá. Năm 2021, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đặt tên đường Trần Bạch Đằng cho đại lộ vòng cung thuộc Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Giải thưởng

· Giải thưởng Cửu Long (1951) kịch bản Trần Hưng Đạo bình Nguyên

· Giải thưởng Nguyễn Đình Chiểu (1965) Con người miền Nam (ký và thơ)

· Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật đợt I, năm 2001