SƠN NAM

Tiểu sử

Phạm Minh Tài sinh vào ngày 11 tháng 12 năm 1926 tại làng Đông Thái, quận An Biên, tỉnh Rạch Giá (nay là xã Đông Thái, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang) và được biết đến với bút danh Phạm Sào Nam. Tuy nhiên, tên khai sinh của ông đã bị viết sai thành Phạm Minh Tày do nhân viên hộ tịch gây ra. Ông đã học tiểu học tại quê nhà và tiếp tục học trung học tại Cần Thơ.

Năm 1945, ông gia nhập Thanh niên Tiền phong và tham gia giành lấy quyền lực địa phương. Sau đó, ông tham gia làm việc ở Hội Văn hóa cứu quốc tỉnh, phòng Chính trị Quân khu và phòng Văn nghệ Ban Tuyên huấn Xứ ủy Nam Bộ. Bút danh Sơn Nam được sử dụng trong thời gian này để tưởng nhớ một người phụ nữ Khmer đã cho ông bú mớm thời thơ ấu. Sơn là một họ lớn của người Khmer, còn Nam là để nhắc nhớ mình là người phương Nam. Sơn Nam đã xuất bản hai tập thơ Lúa reo (1948) và Cho lòng em vui (1950 - viết về công tác địch vận) do Hội Văn hóa kháng chiến Kiên Giang phát hành trong chiến khu.

Tuy nhiên, sau khi chuyển sang viết văn xuôi, ông đã nhận ra rằng ông viết truyện tốt hơn là thơ và đã dừng sáng tác thơ. Năm 1951-1952, ông đã đoạt giải nhất với hai truyện ngắn Bên rừng cù lao Dung và Tây đầu đỏ trong cuộc thi do Ủy ban Kháng chiến - hành chính Nam Bộ tổ chức.

Sau Hiệp định Genève, 1954, Sơn Nam là nhà văn duy nhất gốc Nam Bộ được Trung ương mời ra Bắc để sống và viết, tuy nhiên ông chọn về lại Rạch Giá.

Năm 1955, ông lên Sài Gòn cộng tác với các báo: Nhân loại, Công Lý, Ánh sáng, Tiếng chuông, Lẽ sống...

Năm 1960–1961, bị chính quyền Việt Nam Cộng hòa bắt giam ở nhà tù Phú Lợi. Ra tù, ông tiếp tục làm báo, viết văn và khảo cứu về Nam Bộ. Những sáng tác của ông đều mang hơi thở của thiên nhiên, của văn hóa và con người Nam Bộ được thể hiện qua giọng văn giản dị, mộc mạc. Vì có công khai phá, khảo cứu và sưu tầm văn hóa mảnh đất Nam Bộ, ông được nhiều người gọi là "ông già Nam Bộ", "ông già đi bộ’, "pho từ điển sống về miền Nam" hay là "nhà Nam Bộ học".

Sau khi đất nước thống nhất năm 1975, ông tiếp tục hoạt động trong lĩnh vực văn hóa và văn nghệ, trở thành thành viên của Hội Nhà văn Việt Nam. Cuối năm 2002, Nhà xuất bản Trẻ tại thành phố Hồ Chí Minh đã mua tác quyền trọn đời của toàn bộ các tác phẩm của ông. Tuy nhiên, ông đã qua đời vào ngày 13 tháng 8 năm 2008 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Sự nghiệp sáng tác của nhà văn Sơn Nam

Sơn Nam là một tác giả, nhà báo và nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam được biết đến nhiều. Suốt cuộc đời, ông chỉ tập trung vào một đề tài duy nhất: khám phá, nghiên cứu và ghi lại những ký ức của người miền Nam để tìm ra những giá trị văn hóa cốt lõi của con người và vùng đất phương Nam trong lịch sử đất nước. Điều này đã giúp tạo ra giá trị đặc biệt của ông trong văn học. Sơn Nam đã viết nhiều tác phẩm nổi bật, và ông được biết đến với nhiều biệt danh như "ông già Nam Bộ", "ông già Ba Tri", "ông già đi bộ", "phố từ điển sống về miền Nam" hay "nhà học thuộc về miền Nam". Tất cả các tác phẩm của ông đã được Nhà xuất bản Trẻ ở Thành phố Hồ Chí Minh mua bản quyền.

Tập thơ Lúa reo là tác phẩm đầu tay của Nhà văn Sơn Nam. Tập thơ được Hội Văn hoá kháng chiến Kiên Giang ấn hành năm 1948. Tiếp sau đó là hai truyện ngắn Bên rừng Cù Lao Dung và Tây đầu đỏ. Tuy nhiên, cái tên Sơn Nam bắt đầu được người ta nhớ nhất qua Hương rừng Cà Mau (1962), tiếp sau đó là một loạt các tác phẩm:Chim quyên xuống đất (1963), Hình bóng cũ (1964), Vạch một chân trời (1968), Hai cõi U Minh, Vọc nước giỡn trăng, Bà chúa hòn… Tất cả những sáng tác ấy đến với độc giả một cách dễ dàng bởi ngôn từ bình dị, mộc mạc và thông qua đó người ta hiểu thêm về cách ứng xử của con người đồng bằng.

Năm 1951-1952, nhà văn Sơn Nam đã giành giải nhất cuộc thi văn do Uỷ ban Kháng chiến-Hành chính Nam bộ tổ chức với hai tác phẩm truyện ngắn “Bên rừng Cù Lao Dung” và “Tây đầu đỏ”. Tập truyện ngắn “Hương rừng Cà Mau” xuất bản năm 1962, là một tác phẩm nổi tiếng gắn liền với tên tuổi của nhà văn Sơn Nam. Ngoài ra, ông còn là tác giả của nhiều công trình khảo cứu đầy giá trị về Nam Bộ như Lịch sử khẩn hoang miền Nam, Bến Nghé xưa, Văn minh miệt vườn Gia Ðịnh xưa…

Tác phẩm đã xuất bản

· Chuyện xưa tích cũ (1958)

· Tìm hiểu đất Hậu Giang (nghiên cứu-1959)

· Hương rừng Cà Mau (tập truyện ngắn-1962)

· Chim quyên xuống đất (tập truyện ngắn-1963)

· Hình bóng cũ (1964)

· Vạch một chân trời (1968)

· Gốc cây, cục đá và ngôi sao (1969)

· Lịch sử khẩn hoang miền Nam

· Đình miếu và lễ hội dân gian miền Nam

· Vọc nước giỡn trăng

· Danh thắng miền Nam

· Dạo chơi

· Nói về miền Nam

· Theo chân người tình & một mảnh tình riêng

· Tây đầu đỏ

· Tiếp cận đồng bằng sông Cửu Long

· Hai cõi U Minh

· Tìm hiểu đất Hậu Giang & lịch sử đất An Giang

· Xóm Bàu Láng

· Người Sài Gòn

· Bến Nghé xưa

· Bà Chúa Hòn

· Ấn tượng 300 năm