VŨ QUẦN PHƯƠNG

Tiểu sử

Vũ Quần Phương (sinh năm 1940) tên thật là Vũ Ngọc Chúc là nhà thơ, nhà báo và nhà phê bình văn học. Bút danh khác của ông: Ngọc Vũ, Phương Viết. Quê cha của ông tại Hải Hậu, Nam Định trong khi ông sinh ra ở quê mẹ Từ Liêm, Hà Nội. Bố ông mất khi ông 6 tuổi, mẹ ông cũng mất sớm. Lớn lên khi 16 tuổi ông rời quê Hải Hậu đi trọ học ở trung tâm Hà Nội. Nhà toán học Vũ Hà Văn là con trai của ông.

Sự nghiệp

Từ bác sĩ thành thi sĩ

Ông đến với thơ một cách rất tình cờ. Nhà thơ kể: “Sáu tuổi, tôi mồ côi bố. Mẹ mang chúng tôi về quê ngoại, thuê nhà trọ trong làng Yên Phụ. Mẹ làm thợ nuôi chúng tôi ăn học vất vả lắm, nên từ bé tôi đã sống rất tằn tiện. Mười tuổi, tôi xa nhà đi trọ học. Ngay từ những ngày ấy, tôi đã thấm thía nỗi cô đơn. Có lúc thấy mình lủi thủi không có ai chia sẻ. Sự nghĩ ngợi đến với tôi từ rất sớm và có lẽ, đó cũng là cách tôi tìm đến thơ. Đó là khởi đầu cho những uẩn khúc trong tâm tư, tạo nên chiều sâu của tâm hồn tôi".

Ý thức được sự vất vả của cuộc sống, Vũ Quần Phương học hành rất nghiêm túc. Hết phổ thông, ông thi vào đại học Y Hà Nội rồi tốt nghiệp xuất sắc. Năm 1965, ông là sinh viên duy nhất của khóa được ở lại làm việc tại Bộ Y tế. Có một khởi đầu thuận lợi là thế nhưng nỗi đam mê với thơ cứ ám ảnh ông.

Thời kỳ cả nước sục sôi kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, chương trình Tiếng thơ của đài thu hút hàng triệu người nghe, vì thế công việc của ông cũng rất bận rộn, vừa biên tập cho chương trình, vừa tham gia nói chuyện thơ, đi khắp các tỉnh, thành phố miền Bắc phục vụ đồng bào và chiến sĩ.

Nhà thơ Vũ Quần Phương có tài "điểm huyệt" văn chương, lột tả thần thái của bài thơ một cách chính xác và thuyết phục. Ông nêu ra được nhiều cái hay của tác phẩm, tác giả nhưng cũng rất tinh tế khi “mổ xẻ”, lấy ra những hạt sạn còn vương đâu đó trong thi phẩm. Có lẽ sự sắc sảo trong ông hiếm người sánh được.

Làm chương trình Tiếng thơ được 12 năm, nhà thơ Vũ Quần Phương chuyển sang làm biên tập ở Nhà xuất bản Văn học, rồi lần lượt làm Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội, Tổng Biên tập Báo Người Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng Thơ của Hội Nhà văn Việt Nam… Không chỉ là một nhà thơ nổi tiếng, một nhà phê bình văn học xuất sắc, Vũ Quần Phương còn là một người cha có hai con trai đều nổi danh, thành đạt, làm rạng danh gia đình và đất nước.

Năm 1969, nhà thơ Chế Lan Viên khuyên ông nên về công tác ở Hội Nhà văn Việt Nam để tập trung sáng tác. Ít nhiều có lưỡng lự, mãi tới năm 1972, ông mới dứt áo ra đi. Sự chậm trễ ấy làm ông mất cơ hội về Hội Nhà văn, phải chuyển sang Ban Tiếng thơ của Đài Tiếng nói Việt Nam.

Hóm hỉnh, thâm trầm nhưng đầy sâu sắc, nhà thơ Vũ Quần Phương vốn là một bác sĩ “đi ngang” vào văn chương.

Ông tốt nghiệp Đại học Y khoa rồi làm bác sĩ 2 năm trước khi chuyển sang làm thơ, nhà phê bình văn học.

Nguyên Trưởng ban biên tập văn học (Nhà xuất bản Văn học).

Nguyên Chủ tịch Hội văn nghệ Hà Nội, Tổng biên tập báo Người Hà Nội.

Nguyên Chủ tịch Hội đồng thơ Hội Nhà Văn Việt Nam, Phó Tổng biên tập tạp chí Văn chương Việt Nam bằng tiếng Pháp.

Đại biểu Quốc hội khóa IX

Ngoài làm thơ và viết phê bình văn học, ông còn dịch thơ đăng trên các sách, báo và tạp chí văn học.

Ông được nhận giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007.

Các tác phẩm:

- Cỏ mùa xuân (1966)

- Hoa trong cây (1977)

- Những điều cùng đến (tập thơ, 1983), 22 bài thơ

- Đợi (1988)

- Vầng trăng trong xe bò (tập thơ, 1988)

- Vết thời gian (tập thơ, 1996)

- Quên chữ... quên câu (tập thơ, 2000)

- Giấy mênh mông trắng (tập thơ, 2003), 56 bài thơ

- Chỗ ấy sóng... (tập thơ, 2008), 65 bài thơ

Yêu Hà Nội sâu sắc

Những lần đến thăm nhà thơ Vũ Quần Phương, trong phòng khách xung quanh là những tủ sách được xếp ngay ngắn, câu chuyện của chúng tôi lúc nào cũng hướng về văn thơ. Vũ Quần Phương sống bằng những cảm xúc rất thật, tươi mới và chiêm nghiệm. Ông cũng thường kể cho tôi nghe về muôn mặt Hà Nội xưa.

“Hà Nội là quê mẹ tôi. Tôi ra đời và lớn lên, già đi ở đất này. Cảnh phố xá, nếp sinh hoạt Hà Nội đã thành nền tảng cho kí ức, đã nhập vào hồn vía vào tâm trí tôi. Vài mươi năm nay mừng vì nơi ăn, nơi ở bà con ta được cải thiện, nhiều chỗ ngang mức các thành phố tiên tiến trên thế giới, nhưng trong lòng lại có gì ngơ ngác, thấm thía buồn như người bị mất quá khứ. Nhiều nỗi nhớ trong lòng không còn nơi bấu víu ngoài đời. Hà Nội mất đi nhiều quá những dấu tích của Thăng Long, của Hà Nội cũ.