THỤY AN

Tiểu sử

· Thụy An sinh tại Hà Nội,tên khai sinh là Lưu thị Yến nhưng quê gốc ở làng Hòa Xá, phủ Ứng Hòa, tỉnh Hà Đông (nay là Hà Nội), là con ông Lưu Tiến Ích và bà Phùng Thị Tôn.Có khiếu thơ văn từ nhỏ nên năm 13 tuổi, bà đã có thơ đăng trên báo Nam Phong (1929) và 3 năm sau, lại nhận được giải thưởng văn chương của Triều đình nhà Nguyễn.

· Chồng Lưu Thị Yến là bác sĩ, thầy giáo Bùi Nhung hiệu là Băng Dương, em họ của Bùi Kỷ. Cho đến lúc bà sinh hạ đủ 6 cô con gái rồi chia tay với chồng từ 1949. Mẹ của Lưu Thị Yến là ông Đỗ Đình Đạo, một thành viên chủ chốt của Việt Nam Quốc Dân Đảng. Sau ông Đỗ Đình Đạo qua đời với một lý do có tính nghi ngờ.

· Trong thời Nhân Văn–Giai Phẩm, ông Phan Khôi nhận Lưu Thị Yến là con nuôi. sau bài báo Nhân Văn và Giai Phẩm bị lộ, bà bị bắt năm 1958 và tại phiên toà ngày 21 tháng 1 năm 1960 xét xử bà ở Hà Nội mặc dù nhiều luật sư vẫn cho rằng bà đã có ảnh hưởng không nhỏ đối với một số thành viên của tổ chức này. Tuy nhiên, các luật sư đồng thời với Nguyễn Hữu Đang và Lê Đạt phủ nhận sự xuất hiện của bà tại toà án. Bà bị kết án cũng với Nguyễn Hữu Đang 15 năm tù.

· Năm 1973, Lưu Thị Yến kết hôn với Nguyễn Hữu Đang, cũng đi ngồi tù về tội Nhân Văn–Giai Phẩm và được phóng thích trong dạng "Xá phạm theo hiệp định Paris". Vào Thành phố Hồ Chí Minh, bà tu ở Chùa Quảng Hương Già Lam năm 1987 và qua đời năm 1989 cũng trong tư gia trên đường Lê Văn Sỹ.

Nghiệp văn

· Thuỵ An đã lần lượt trở thành tổng biên tập các tờ Đàn Bà Mới (Sài Gòn) , Phụ Nữ Tân Văn (Sài Gòn) và Đàn Bà (Hà Nội) , đã đồng thời là phó giám đốc Việt Tấn Xã kiêm nhà báo tự do.

· Về mặt sáng tác, Vũ Ngọc Phan trong Nhà văn hiện đại cho biết:

Tác giả Thụy An vốn là một nhà thơ. Tôi đã đọc thơ của Thụy An trong Phụ Nữ Tân Văn, trong Đàn bà mới và trong tuần báo Đàn bà.

Đánh giá về tiểu thuyết Một linh hồn của Thụy An, Vũ Ngọc Phan cho rằng:

Một cuộc đời cũng là một tác phẩm cảm động khi miêu tả những tính cách rất vô tư, hết sức hồn nhiên của Vân, một cô bé đầy niềm tin và trong sáng tựa một đoá hoa tươi dẫu "gần bùn mà lại không có mùi bùn". ..

Nhưng đọc Một linh hồn, người ta lại cảm thấy điều này không mấy thiết thực: Hà Nội chưa có cái thời có một gái giang hồ sang trọng như Bảy Thanh, có lẽ tác giả đã mang cái khung cảnh Nam Kỳ, là nơi tác giả đã từng sống lâu năm, trên đất Bắc. Điều thứ hai nữa là đọc Một linh hồn, người ta lại không có cảm giác mình ở trong truyện với những nhân vật. Có lẽ Thuỵ An đã tả Bảy Thanh với những nét bút mạnh mẽ hơn và tả Vân bằng những nét mềm mại như vậy chăng? "

Tuy vậy, Một linh hồn cũng xứng đáng là một tiểu thuyết xuất sắc của phụ nữ Việt Nam từ xưa đến nay: tác giả đã giàu tưởng tượng, truyện được viết rất vững vàng và chặt chẽ.

Thụy An và vụ Nhân văn-Giai Phẩm

Về vai trò của Lưu Thị Yến trong phong trào Nhân văn Xã hội, Bàng Sĩ Nguyên cho rằng:

Thuỵ An là người đàn bà duy nhất - dù trong hay bên ngoài phong trào - bị coi là "gián điệp". Bà là một trường hợp đặc biệt, theo Lê Đạt và Nguyễn Hữu Đang thì bà không có trong Nhân văn Giai phẩm, mặc dù tên bà được xướng lên đầu tiên trong "hàng ngũ phản động" với nhan đề "Con phù thuỷ xảo quyệt" và những từ ngữ cay nghiệt nhất dành cho bà: "Như vắt ngửi thấy máu, Thuỵ An như rắn bò tới các câu lạc bộ Hội Nhà văn phun nọc độc khiến chế độ ta bóc lột nhân dân"

Vậy, vụ án Thụy An có phải là một vụ án chính trị? Hay là một sự quy kết oan uổng?

· Nguyễn Hữu Đang nói nguyên văn như sau:

Bà Thụy An không tham gia gì vào nhóm Nhân văn Giai phẩm cả. Bà ấy không viết một bài, một câu, một chữ nào cho Nhân Văn cả. Bà ấy cũng không hề mách nước, bàn bạc gì với người khác hay với tôi bao giờ cả. Không, không hề có, tuy rằng có quan hệ, thỉnh thoảng có gặp nhau, cũng nói chuyện.

· Nhà thơ Lê Đạt cũng có khẳng định:

Tôi khẳng định thêm một điều đó là chị Thuỵ An không lúc nào có mặt tại tổ chức Nhóm Nhân văn cả. Nhưng chị Thuỵ An cực kỳ thân thiết với anh em trong Nhóm Nhân văn và rất là tốt với tôi. Người nào vu cáo chị Thuỵ An thì người đó sẽ nói úp mở như thế đấy, còn tội chính thức của chị Thuỵ An là đây: Là điệp viên gài lại nhằm phá hoại tổ chức Nhóm Giai phẩm. Lớn mãi đến lúc mới hay tôi lại cũng không nghe chị ấy viết bài đó về Nhân văn Nào nữa. Thế chị ấy của mình hoá ra là cực kỳ tốt, chị ấy luôn mua đồ cho tôi để tặng vợ anh, và tôi cũng không nghe chị ấy bàn bạc với tôi trong chuyện sáng tác một bài nào cho Nhân văn Này cả. Thế nên chuyện đó được coi cũng là một nỗi oan ức vô cùng to lớn.

Tôi có thể đảm bảo 100% rằng cô ấy không phải là gián điệp. Tại sao lại thế này? Đã là gián điệp thì phải có bằng chứng! Bạn nhận tiền từ ai? Bạn lấy tiền ở đâu? Liên hệ với ai?Cho đến nay tôi vẫn thấy đó là một câu hỏi mà nhà nước không trả lời được. Làm thế nào bạn có thể kết luận rằng anh ta là một gián điệp mà không có bằng chứng? Cho nên coi như ta mù, ta bị ngươi mua chuộc. Tôi nhớ cô ấy chưa bao giờ hối lộ tôi trong suốt cuộc đời của tôi. Và cô ấy đã giúp tôi rất nhiều.Đến giờ tôi thấy thế này: Còn về trường hợp của Thụy An, tôi vẫn rất tiếc. Bởi vì chúng tôi đã được khôi phục, nhưng Thụy An không được khôi phục. Và một trong những tội ác lớn nhất của anh ta là hối lộ tôi. Chà, như mọi người đều biết, tôi chưa bao giờ cảm thấy bị mua chuộc, và cũng không ai có thể mua chuộc tôi. Nên tôi thấy mình bây giờ nói những dòng này vẫn còn mong mỏi và có cơ hội cho Thụy An được chính thức phục chức.Còn không thì là của mình, nhưng tôi vẫn coi đó là món nợ với Thụy An. Về cô Thúy An, tôi phải nói như sau: Cô Thúy An là một người rất tốt. Bà là một trong những nhà văn nữ đầu tiên của Việt Nam. Nhưng theo tôi, khi Thụy An nói riêng với tôi, anh đã từng tham gia Kháng chiến! Việc nó mất tiếp xúc với điện trở trong thời gian này là bình thường, nhưng tôi không thể kiểm tra được.Đã lâu lắm rồi, gần 50 năm rồi. Tôi thấy rằng chúng ta có người có thể mở hồ sơ để buộc tội hoặc biện minh cho một người và khi chúng ta rõ ràng về vị trí của mình, chúng ta phải ghi công cho người đó. Và sau đó chúng tôi nói về những gì Thụy An đã đóng góp cho phong trào hồi đó. Vì vậy, chúng tôi có nhiều hòa bình hơn để nói về chủ đề này. Cá nhân tôi sẽ không bao giờ quên sự đóng góp của Thúy An vào cho tôi.