Từ Thế Mộng
Tên thật Nguyễn Đình Tư. Sinh năm 1937 tại Phước Yên, Quảng Điền, Thừa Thiên, Huế. Năm mười tuổi theo gia đình vào Phan Thiết và sống luôn ở đó.
Tác phẩm đã in:
-Tiếng Thơ Miền Trung ( 1959) in chung thơ ở Huế.
-Tình Thầm Lặng ( 1995) in chung thơ, Bình Thuận.
- Biển Của Một Thời ( 1999) in chung thơ.TP/Hồ Chí Minh.
- Lời ca Cỏ Non( 2001) Thơ.nxb/ Trẻ. Tp.HCM
- Lẹo Đẽo Một Phương Quỳ. 2002.Thơ.nxb/Thư Ấn Quán. Hoa Kỳ.
-Dáng Mẹ Trăm Chiều. (2003)Văn.nxb/Thanh niên.
-Trường Ca Má Thương Yêu ( 2005).Hội Văn Học Nghệ Thuật Bình Thuận.
- Thơ Từ Thế Mộng( 2007)nxb/Văn Nghệ.tp/HCM
(tác phẩm được phát hành gần hai tháng trước ngày anh mất)
Anh mất vào ngày 13-5- 2007 tại Phan Thiết.
Ðọc thơ Từ Thế Mộng
Lãm Thúy
( Lẽo Ðẽo Một Phương Qùy )
Hình như giữa năm 2003. Trần Hoài Thư có tặng Lãm Thúy tập thơ “Lẽo đẽo một phương quỳ”. Cái tên nghe ngồ ngộ, còn Từ Thế Mộng _ Tác giả _ thì vẫn còn xa lạ với Lãm Thúy. Dù trước 75, Lãm Thúy rất mê thơ và cũng biết được một số bài thơ tiêu biểu của các tác giả quen thuộc.
Tập thơ mỏng đọc hơn nửa đêm đã hết, nhưng dư âm của nó thì để lại lâu dài.
Thơ Từ Thế Mộng hay, nói vậy hình như còn chưa đủ. Nó còn bao gồm cả sự duyên dáng, dí dỏm, chân thực và rất dễ cãm nhất là thơ lục bát của ông thật mượt mà.
“Còn gì lại giữa mông mênh
Có cô em đứng làm thinh mỉm cười!”
(Buổi trưa rượu ngà ngà tắm biển Ninh Chữ)
Cũng trong bài này, tác giả đã bộc lộ ra bản chất của mình:
“Đất trời cũng nhẹ như ta
Cũng phiêu lãng tắm, cũng tà tà bay”
Cái không gian trong thơTừ Thế Mộng là biển và dĩ nhiên, hầu hết những hình bóng Mỹ nhân đều mặc aó tắm:
“ Anh đứng trên bờ
Chờ em đến thiên thu
Còn hắt bóng
Em thanh thản đi lên
Thân thể mịn căng trong chiếc aó tắm màu xám
Với bàn tay nâng ướt tóc
Nghẹn ngào
Anh thấy mắt em nâu!
(Chờ em đến thiên thu)
Dời mắt khỏi thân thể “ mịn căng” ấy để còn có thể thấy mắt em nâu. Tác giả “nghẹn ngào” là phải. Cách diễn tả thật đạt! Sự ngưỡng mộ tình yêu thương, lòng ham muốn khát khao, tất cả họp lại làm thành nỗi nghẹn ngào một trạng thái xúc động tột cùng gần như đau đớn.
Tả về cô gái nhỏ cao nguyên, ngây thơ như con nai rừng, Từ Thế Mộng viết:
“Đôi vú nâng nâng trên ngực em trần
Là gái lạ của trời cao nguyên đó
Ánh mắt hoang vu, nụ cười trẻ nhỏ
Thịt da nàng in nắng mới tinh khôi.”
(Nai rừng)
Cái đẹp của thân thể phụ nữ, nhất là những gái tơ nõn nà, được nhà thơ miêu tả vô cùng hấp dẫn, gợi cảm, mời mọc:
“Thân thể em căng ra như những sợi dây dàn
Căng ra
Và sắp nở
Những đóa hoa trên aó tắm xanh em.
Không còn xanh
Mà như lửa
Anh tan thành giọt nhỏ
Ríu hương em
Mà nổi điệu đàn lên
Điệu đàn em
Ôi trời ơi
Muốn rụng ra ngoài tim”
( Cây đàn muôn điệu )
Thơ Từ Thế Mộng như thế đó . Cái hừng hực như lửa của lòng đam mê, của sự khát khao, của ý chiếm đoạt. Tất cả bộc lộ hồn nhiên, không che giấu.
Thơ anh có những câu thắp bừng bừng lửa dục, nhưng là thứ lửa dục đáng yêu, sự ham muốn chiếm ngự, thống lĩnh cái đẹp, thứ lửa nồng nàn của một trái tim say đắm. Đọc thơ anh như vậy, rồi nghĩ đến sự tàn phá của thời gian, sự lụi tàn của đời sống, những thứ đáng buồn ấy đã mang anh ra khỏi cuộc đời. Nghe sao thật ngậm ngùi.
Tình yêu trong thơ Từ Thế Mộng thiết tha vô cùng. Chính sự mẫn cảm với cái đẹp làm thơ anh thêm duyên dáng, dễ thương. Anh không chối bỏ cái «mê gái» của mình khi chiêm ngưỡng những dung nhan mỹ nữ :
Áo trắng ngây thơ đôi vú nhỏ
Áo xanh mơn mởn bờ mông non
Áo hồng chúm chím môi vừa nụ
Ôi gái tơ nào hoa chẳng thơm !
(Gái tơ trang 78 )
Trong bài thơ « Biển màu » , cái đẹp lồ lộ, khêu gợi :
Chập chùng hoá những bờ vai
Hoá ra em trắng từ hai bán cầu.
Chưa hết đâu, trong bài thơ ngắn « Biển hừng », nỗi rạo rực đắm say còn bộc lộ rõ ràng hơn :
Em nhỏ nhẻ đi lên
Biển còn xanh ướt tóc
Sao áo tắm hoa em
Lại hừng như lửa bốc ?
Cái cách đão ngữ tự nhiên trong thơ Từ Thế Mộng làm tăng thêm sức gợi cảm, thi vị của thơ : « Áo tắm hoa »
« Lửa bốc » « áo xanh em »
Cũng trong chiều hướng thưởng thức cái đẹp thiên nhiên của gái tơ ta thấy :
Tà Dôn
Có gái ngủ ngày
Ngực non tơ
Nhú
Xanh đầy áo hoa.
( Quê nhà lẩn thẩn trang 65 )
Nỗi nhớ quê nhà của thi nhân cũng đặc biệt hơn thiên hạ. Hình ảnh « ngực non tơ _ nhú » thật xiết bao gợi cảm, đi cùng màu sắc « xanh đầy áo hoa » thì thật tuyệt !
Đọc thơ Từ Thế Mộng, thấy quả là nhan sắc được tôn vinh. Từ đó chúng ta tự hỏi phải chăng những phụ nữ, nhất là phụ nữ đẹp cũng cần có những đàn ông « mê gái» để chiêm ngưỡng sắc hương của mình ? Và hẵn là hãnh diện biết bao cho những mỹ nhân nào đã từng là đề tài, là niềm thi hứng cho những thi nhân viết lên những dòng thơ tuyệt diệu, những trang thơ mượt mà , thắm đượm để lại cho đời như câu thơ :
Tặng em
Nõn hoa lan này
Để hoa
Thơm được bàn tay
Em cầm
(Ngọc Lan trang 68)
Ôi! Lãng mạn và dễ thương làm sao! Hoa Ngọc Lan trắng trong tinh khiết, thơm tho ngần ấy, mà còn hãnh diện bởi được bàn tay em cầm, thì quả là bàn tay ngà ngọc ấy còn trắng muốt thơm lừng hơn cả Ngọc Lan hương
Chỉ tặng một đoá hoa, qua đó đủ nói lên trọn vẹn niềm ngưỡng vọng thiết tha.
Chính bởi mối tình si mê ấy, thi nhân mới nói rằng:
Có em
Có cả thiên đường
Không em
Chút cỏ vô thường
Cũng không!
( Giọt mưa của tôi trang 37 )
Có khi đọc thơ, ta cảm được vì ta hiểu điều tác giả muốn nói, có khi , hơn thế, ta hiểu cả những điều tác giả không định nói. Riêng Lãm Thúy, khi đọc thơ, có khi không hiểu gì cả mà vẫn cảm thấy hay. Ví dụ như hai câu « Không đề 1 » ( trang 32)
Thấy em một chút đã mừng
Cần chi biết sợi dây lưng ngắn dài !
Sao mà có cái dây lưng vào đây không biết nữa !
Nhưng trong hai câu « Không đề 2”
Anh ơi đừng nhíu lông mày
Đừng xao xác ngó mà trầy trụa em.
………thì Lãm Thúy hiểu liền, mà còn hiểu sâu sắc nữa là khác.
Tiếng Việt ta có thành ngữ “Ngó như lột trần người ta”. Nhà thơ tài hoa của chúng ta còn dữ dội hơn: ngó đến “trầy trụa”.
Thử nghĩ xem, Từ Thế Mộng ở biển, yêu biển, cả một rừng sắc hương trong thơ anh và cả một rừng áo tắm.
Áo rượu chát, áo hoa, áo xám, áo xanh, áo đỏ, áo trắng, áo hồng…ngó miết mà người đẹp sợ “trầy trụa” sắc hương.
Cũng có những khi, thơ ông hiền hoà những mối tình trong sáng:
Cặp đầy ấp
Mộng vàng hoe
Thôi
Em đừng gõ
Guốc đè ngợp anh!
(Bài ca Áo trắng trang 89)
Tưởng tượng phong phú thay! Tiếng guốc học trò gõ nhịp trên đường mà có thể đè ngợp người tình si. Cũng bởi lòng si mê, nhung nhớ tương tư ấy mà:
Nghe từng giọt
Nhểu
Đêm
Đen
Nhớ em
Lẩn thẩn
Đốt đèn
Đếm
Mưa!
(Đếm mưa trang 91)
Cũng bởi niềm say mê cuồng nhiệt ấy, nên :
Ta còn hay đã mất ?
Có sá gì đâu em !
Xa em, ở đâu rồi cũng chỉ là hoang mạc
Hồn ta, ngọn đèn tàn hắt hiu !
( Như là chiêm bao trang 104)
Thơ Từ Thế Mộng luôn ánh lên cái sắc đa tình.
Cho anh hôn
Cả nốt ruồi son anh
Trong mình em
Bừng bừng
Lửa cháy
(Cho anh hôn trang 33)
Cũng chính bởi tính “mê gái” ấy mà tác giả thú nhận:
Thấy em mặc áo tắm
Anh cứ hay rùng mình
Khoảng hở và khoảng khuất
Cứ làm anh chông chênh!
(Chông chênh trang 84)
Nhưng trong thâm sâu hồn anh ta đọc thấy có nỗi gì đó thật xót xa, thật tội nghiệp. Đó là khi:
Chờ em cho mãn kiếp
Chờ
Cho chiêm bao vẫn cứ ngờ
Chiêm bao!
Cho mình
Như dĩa dầu hao
Giốc tim
Rót hết lửa vào
Phương em!
Cho mình
Đêm cứ thừa đêm
Thấy em cuộn bóng mình bên
Gối người!
(Chờ em _ trang 36)
Ý thơ đau xót này, ta bắt gặp lần nữa trong bài thơ “Đêm trăng nghe tiếng vạc kêu” (trang 102)
Xẹt ngang qua mái hiên nhà
Không gian rộng
Bỗng vỡ oà
Vạc kêu!
Tiếng kêu
Lạnh chỗ anh nằm
Nghe quằn quại
Cả tiếng lòng
Quạnh hiu
Giật mình
Thấy mộng quàng xiên
Thấy tay em đã
Mòn yêu dấu người!
Thú thực, đây là bài thơ Lãm Thúy yêu nhất trong cả tập thơ của Từ Thế Mộng. Câu thơ hàm súc biết bao, ngậm ngùi chua xót biết bao, những khoảnh khắc đau xót như vậy trong đời người cũng đủ làm tan nát cả trái tim rồi.
Tiếng vạc kêu sương đêm trăng buồn, quằn quại như tiếng lòng hiu quạnh, hoang vu. Nhớ đến người mơ, mộng mị quàng xiên , như câu hát nào tội nghiệp:
“ Em trong vòng tay lạ
Em thành đàn bà
Cho anh xót xa!”
Ở đây, không những em đã là đàn bà trong vòng tay khác mà câu thơ còn ẩn chứa nỗi buồn rầu cay đắng trong câu ca dao:
Cổ tay em trắng lại tròn
Em để ai gối nó mòn một bên!
Ôi! người đàn bà mình yêu, tay mòn yêu dấu, thân mòn gối chăn với ai đâu. Buồn chưa!
Trong trái tim đa tình, lãng mạn của thi nhân, Từ Thế Mộng còn chứa động biết bao tình cảm đằm thắm ngọt ngào cho những thân yêu ruột thịt _ cha mẹ, vợ con _ bạn bè, cháu chắt, quê hương:
Cha già gót nhẹ như tiên
Thương cha thương cả ưu phiền của cha
Ngày qua rồi tháng cũng qua
Chỉ lòng hiếu thảo là hoa không tàn
(Hoa không tàn Trang 30)
Và người cha thân yêu của ông được hình dung đơn sơ, mộc mạc.
Sướng sao là cái sơ sài
Cực sao là cái động hoài tới thân”
Còn mẹ, bao giờ cũng là hình ảnh tảo tần:
Suốt đời lặn lội vì con
Quản gì thân mẹ có còn hay không?
Viết cho con trai, Anh nói:
Con mãi là nụ hồng
Trong lòng ba chớm nở
( Bài thơ mừng con trai Trang 45)
Cho con gái thì :
Ba còn gì để lại cho con
Ngoài những bức thư tình ba viết cho má con
Và những bài thơ cô đơn của ba
( Bức thư của người con trai Trang 51)
Với bạn bè cũng thắm thiết yêu thương.
Càng cầm tay nhau, càng chếnh choáng
Bịn rịn
Rời nhau là lênh đênh !
(Phan Thiết từ đây ta lẻ bạn _Trang 17)
Riêng câu thơ viết cho Bo _ “Bé ngoại” thật dễ thương:
Trong vòng tay ấm bao la
Ngước lên hỏi mẹ
Quê nhà
Ngoại đâu?
Chỉ ngần ấy thôi, đủ biểu lộ một trời yêu thương ngọt ngào, những ngọt ngào mà chua xót hơn cả là tình thương bao la tác giả dành cho đứa con bệnh hoạn tội nghiệp.
Mọi người quen đều thương mến con
Con lộ ra biết bao điều khác
Rất tự nhiên dễ cho người tội nghiệp
Con trú mình như một vết thương!
Đứa trẻ “sinh ra để gánh nợ đời”
Gánh xấu xa cho anh
Gánh ngu đần cho chị
Gánh bệnh hoạn cho mẹ cha thỏa lòng sáng ý
Bằng hồn con ngờ nghệch giữa nhân gian
Còn thơ cho vợ, người đầu ấp tay gối, anh viết thật tức cười
Hỡi em rất hay ghen chồng
Hít hà chi lắm cho lồng lộn lên
Lộn lồng ông mới quàng xiên
Không dưng sao lại làm duyên hít hà.
Phần này thì để người đọc tự hiểu, Lãm Thúy không dám phân tích.
Riêng tình quê hương vẫn bàng bạc trong tim anh bằng những nỗi nhớ nhung đau xót:
Và trái tim con
Đau thắt nỗi quê nhà
Và biết bao những hình ảnh núi non, biển sóng, Tà Dôn, Phan Thiết, Qui Nhơn.
Muốn có một cái nhìn tổng quát về thơ Từ Thế Mộng, Lãm Thúy bắt buộc phải phân tích cà hai mặt: mặt nổi là tính dê gái , bạn bè ai cũng biết, thơ anh bộc lộ rõ ràng, còn mặt kia là một con người đầy ắp lòng yêu thương, chân tình, giấu kín một hồn thơ sâu lắng buồn rầu, cô đơn.
Muốn viết về thơ anh lâu rồi, từ ba bốn năm trước, nhưng Lãm Thúy tự biết mình không có khả năng đó và cảm thấy mình tầm thường, nhỏ nhoi, không xứng đáng để phê bình một nhà thơ đã thành danh trước 1975. Nay, người thơ đã đi về cát bụi, những cảm nghĩ đơn sơ này thay cho một lời tiễn biệt muộn màng gửi đến Từ Thế Mộng, một thi nhân tài hoa mà Lãm Thúy đầy lòng ngưỡng mộ.
